Onze maatschappij verandert. Zaken als internet maken dat ook een rechter zich aan moet passen aan nieuwe situaties en daarmee samenhangende conflicten. Hierdoor zien we ook een verandering en ontwikkeling in rechterlijke uitspraken. Zo doet de ene rechter uitspraken over diefstal van bitcoins, de ander over arbeidsconflicten na het plaatsen van berichten op social media. Deze ontwikkeling maakt dat uitlatingen op social media steeds vaker leiden tot een ontslag op staande voet. Een dergelijk ontslag is echter niet altijd terecht, zo blijkt uit een recente uitspraak van de Amsterdamse kantonrechter waarbij een KLM-medewerkster uitlatingen had gedaan op Facebook.
Een ontslag op staande voet is een opzegging van de arbeidsovereenkomst door de werkgever zonder inachtneming van de opzegtermijn. De arbeidsovereenkomst eindigt dan per direct. Voor een ontslag op staande voet is een dringende reden vereist. Het moet gaan om daden, eigenschappen of gedragingen van de werknemer zelf. Ook eerdere gedragingen kunnen bijdragen aan het oordeel dat sprake is van een dringende reden. (De bekende druppel die de emmer doet overlopen.)
Volgens vaste jurisprudentie moet de rechter bij de beoordeling van de gerechtvaardigdheid van het ontslag de omstandigheden van het geval, in onderling verband en samenhang, in aanmerking nemen. Hij moet hierbij de aard en de ernst van de dringende reden afwegen tegen de door de werknemer aangevoerde persoonlijke omstandigheden. Relevant zijn bijvoorbeeld de aard en de duur van de dienstbetrekking, de wijze waarop de werknemer de dienstbetrekking heeft vervuld, de wijze waarop de werkgever reageerde op eerdere soortgelijke gedragingen. Van belang zijn ook de persoonlijke omstandigheden van de werknemer, waaronder de gevolgen van het ontslag.
In 2012 deed een rechter uitspraak over een werknemer van de Blokker die zeer grove uitlatingen op Facebook plaatste over zijn werkgever, nadat zijn verzoek om een voorschot op het salaris was afgewezen. De rechter ontbond de overeenkomst zonder vergoeding, nu de werknemer zich al meerdere keren zeer negatief had uitgelaten over zijn werkgever op Facebook en hij hiervoor schriftelijk was gewaarschuwd. Ook de werknemer die: “pfff is deze werkdag al om? Ik wil verlost worden van deze mongool wat een gek zeg!!” op zijn Facebook schreef, was terecht ontslagen volgens de rechter. Achtergrond daarbij was dat dergelijke opmerkingen bij herhaling plaatsvonden, steeds tegen dezelfde personen gericht. Het onnodig grievend uitlaten over de werkgever leek een ontslag op staande voet dan wel ontbinding onder de juiste omstandigheden steeds te rechtvaardigen.
Echter, in 2015 oordeelde de Limburgse rechter dat het in een emotionele opwelling plaatsen van ongepaste uitlatingen aan het adres van de werkgever op Facebook niet konden leiden tot een ontslag op staande voet. Argumenten hiervoor waren dat de werkgever geen beleid had ten aanzien van omgang met social media, de naam van de werkgever niet was genoemd in de uitlatingen van de werknemer en het bericht maar door een kleine groep te zien was (mede door het spoedig verwijderen van het bericht na de eerste blijk van ongenoegen van de werkgever).
In de recente rechtszaak van 19 januari 2017 had de werkgever haar werkneemster op staande voet ontslagen, omdat zij (onder meer) uit eten ging en vrolijke berichten plaatste op Facebook tijdens een periode waarin zij zich ziek had gemeld. De rechter was echter van mening dat er geen dringende reden was voor het ontslag op staande voet. De berichten en foto’s die werkneemster op social media had gepubliceerd, gaven volgens de kantonrechter niet per se de werkelijkheid weer. Het kan volgens de rechter niet worden uitgesloten dat werkneemster daarmee - zoals zij ook aanvoert - een imago van zichzelf als gelukkige, succesvolle, gezonde en actieve vrouw heeft willen creëren en in stand heeft willen houden, ook in de periodes dat het niet goed met haar ging. Daarnaast vormde eten buiten de deur geen belemmering voor het herstel. Voorts acht de rechter van belang dat de betreffende Facebookberichten slechts zichtbaar waren voor de vrienden van werkneemster.
Deze en eerdere uitspraken laten zien wat voor effect social media op de arbeidsrelatie kan hebben. Veel werknemers zijn zich niet bewust wat de gevolgen zijn van het plaatsen van berichten op Facebook of andere social media. Het moet voor werknemers daarom volstrekt duidelijk zijn welk beleid wordt gehanteerd en welke sancties daar aan verbonden zijn, in geval van overtreding. Beleid met betrekking tot social media met duidelijke afspraken/regels (inclusief sancties bij overtreding) kan hierbij uitkomst bieden. Ook het consequent handhaven van deze afspraken/regels is van belang, omdat er anders onduidelijkheid kan ontstaan onder medewerkers met als gevolg dat een eventuele overtreding van het beleid de werknemer niet voldoende ernstig kan worden verweten om een ontslag op staande voet te rechtvaardigen.